
Mukati meWestern Pacific mune Kiribati, nyika yezvitsuwa zvakakwanisa kushandura kushomeka kwezviwanikwa kuita chinhu chinopenya uye tsika yekufananidzira. Pakati pemiti yemikokonati, nyanza, uye matombo, vanhu veKiribati vakagadzira chisiko chapose pose apo zvipfeko, kutamba uye martial arts Vanotaurirana nenhoroondo, kutenda uye nharaunda yakasikwa yakanaka sezvairi isina kusimba.
Kupfuura makadhidhi eKiritimati neTarawa, tsika dzakadzika midzi dzinovanda: nhumbi dzokurwa dzakarukwa kubva kukokonati fiber, ngowani dzakagadzirwa nepufferfish, minondo inogadzirwa nemazino eshark, uye kutamba kunotevedzera kubhururuka kweshiri dzefrigate. Zvese izvi zviri kuitika nhasi nematambudziko emazuva ano akadai se kushanduka kwemamiriro ekunze, kuwandisa kwevanhu uye kuvandudzwa kwemazuva ano yetsika, mukuenzanisa kwakaoma kunotsanangura hupenyu hwezuva nezuva hwezvitsuwa.
The archipelago uye mamiriro ayo ose
Kiribati ine zvitsuwa makumi matatu nenhatu: 32 makorari atolls uye chitsuwa chine matombo cheBanaba, chakapararira pamusoro penzvimbo yegungwa ingangoita. 3,5 bhiriyoni km² MuMicronesia, nzvimbo yepasi ingori 811 km², ine guta guru kuSouth Tarawa. Mapoka matatu anoumba mepu: Gilbert Islands, Phoenix Islands, uye Line Islands (uko Kiritimati, chimwe chezvitsuwa zvikurusa zvepasi, chinotanhamara).
Kusununguka kuduku—nzvimbo yakakwirira zvikuru iBanaba, iri mamita 81—uye mhenderekedzo yegungwa inotambanudzwa kweanenge makiromita 1 143. Nyika inoshanda munzvimbo dzakawanda dzenguva: GILT (UTC+12), PHOT (UTC+13) uye LINT (UTC+14), zvichiita kuti Kiritimati ive ndima yekutanga ine vanhu kuwana shanduko yegore rose. Mitauro yepamutemo: Chirungu neGilbertese; Huwandu hwevanhu hwakatenderedza 110.000, yakatarisana zvakanyanya kuSouth Tarawa, neBetio senzvimbo ine vanhu vakawanda.
Kana zviri zvezviratidzo zvenyika, jasi remaoko rinoratidzira frigate nezuva, uye motto inoburitsa chishuwo chenharaunda: "Te Mauri, Te Raoi ao Te Tabomoa" (Health, peace, and prosperity). Rwiyo rwenyika ndiKunan Kiribati. Nehunyanzvi, chivakashure cherunhare ndi+686, iyo internet domain iri .ki, uye ISO kodhi 296.
Kusangana kweEurope kwakatanga muna 1606 naPedro Fernandez de Quirós. Gare gare, Byron, Gilbert, naMarshall vakayambuka vasina kumhara (1764–1788); Krusenstern akatumidza boka rezvitsuwa kuti Gilbert Islands muna 1820, uye Duperrey akaripa mepu muna 1824. Pashure peHondo Yenyika II—pamwe chete ne Hondo yeTarawa Sechiitiko chine mukurumbira wakashata, Kiribati akawana rusununguko kubva kuUnited Kingdom muna 1979 uye akabatana neUN muna 1999.
Zvitsuwa uye tsika: Kiribati zvipfeko uye nhumbi dzokurwa
Chinhu chinonyanya kukosha chetsika yezvinhu zvemuno ndicho zvombo zvakagadzirwa nekokonati fiber (sennet). Maseti ehovhorosi nemaoko akasimbiswa necuirass inopfekwa pamusoro pawo, kazhinji nepaneru yepamusoro yekudzivirira kubva kumashure. Iwo aisanganiswa nemabhandi akakora eshinda yakarukwa kana ganda rakaomeswa stingray kuvhara nhengo dzinokosha, uye dzaiwanzoshongedzwa nebvudzi revanhu, mateko, kana minhenga.
Panoply yakapedzwa nengowani dze sun-hardened pufferfish, iyo inogona kupfekwa pamusoro peshizha repandanus kana coconut fiber caps. Paive zvakare nekokonati fiber "gauntlets" nemazino e shark pamakumbo, maungira eminondo anotyisa, mapfumo, uye mapanga ane mipendero yakatsetseka yakagadzirwa nekusunga mazino aya pamwechete nebvudzi netambo yechirimwa.
Iyo tambo yekugadzira tambo yakatanga kubva mukokonati shell, iyo ine fiber yaive Vakanyura mudhamu kwemwedzi miviri kusvika mitatu kuti ibve yasukwa, yoomeswa uye yomonyoroka kuita tambo, iyo inozomonereka kuita migumo mirefu. Mhizha dzakaruka rhomboid motifs-dzimwe nguva hove kana kamba-nebvudzi (kazhinji vakadzi), raishandiswawo kubatanidza mazino e shark kune zvombo uye, nhasi, mu mabhandi ekutamba.

Zvombo izvi zvaibatanidzwa nemitambo "yaibhadharisa" zvigadzirwa nesimba uye nekutengeserana kusati kwarwa. Kusawirirana kwaiwanzopindura kukakavara pamusoro pevhu kana kugadzirisa zvibodzwa; chinangwa chaiva chokukuvadza (kwete kuuraya). Kana rufu rukaitika, muripo waive muchimiro chevhu. Varwi vakafamba vari mumapoka matatu, boka guru riri pakati uye mauto aitsigira akavapoteredza; mhedzisiro yacho yaienderana nemhedzisiro yehondo. vanhu vaviri, uko kurema kwedziviriro kwaiita kuti zviome kufamba, uye kudonha kwaireva kuda vabatsiri kuti vasimuke.
Kune marekodhi ezvombo zveKiribati uye nhumbi dzokurwa muEuropean collections kare 1824; tsananguro yakadzama yakaonekwa muna 1844 neU.S. Exploring Expedition. Muzana remakore rechi19, vabati vehove nevatengesi vevaranda vaiunganidzawo zvidimbu. Kugadzirwa kwakadzikira nekukurumidza ne mumishinari neBritish pacification (kubva muna 1888 na1892), uye nhasi zvipfeko zvakakwana zvakachengetwa mumamiziyamu—muKiribati, paTe Ukwanibong. Muna 2016, chirongwa chePacific Presences chakaraira Chris Charteris, Lizzy Leckie, naKaetaeta Watson kuti vagadzire chipfeko chitsva, Kautan Rabakau, ikozvino muCambridge. Mufananidzo we "murwi" wakazvarwa patsva sechiratidzo che mitambo uye kudada kuchikoro (semuenzaniso, paMoroni High School).
Martial arts uye zvekunamata
Martial arts eKiribati anga ari ruzivo rwakajairwa uye rwakangwara, yakasiyana neAsia canon: inoisa pamberi kumhanya pane simba, ine karate shoma- kana kung-fu-style kick. Vose vanogovana nheyo yakafanana: mavambo avo isimba remidzimu yemadzitateguru, iyo "inopa" maitiro kune vanhu chaivo.
Pakati pezvitaera, "Nabakai" (kubva kuAbaiang) inonzi idzidziso yemidzimu mitatu yechikadzi yedzinza reTabukaokao -Nei Tenaotarai, Nei Temwanai naNei Tereiatabuki- kuratidzwa segakanje remukadzi. "Te Rawarawanimon," kubva kuNorth Tarawa, yakabatana neNei Tereiatabuki, kana mweya wakaiswa mu "musoja hove" (te mon). Ose ari maviri anogovana matekiniki, asi Nabakai anoshanda neruoko rumwe uye chinzvimbo chimwe chete, nepo Rawarawanimon achishandisa maoko maviri uye zvishanu zvimiro.
"Tabiang" (Abemama) inhaka yenhengo dzemusha wezita rimwe chete. Inopfupikiswa muchirevo chinoti “Wandirova, ndichakudzosera kana,” ichisimbisa. kukurumidza uye nemazvoAnobva kumweya Terengerenge (anozivikanwawo seTeraka), uye tsika inoenda kusvika pakutaura kuti rwendo rwake rwekuenda kuAsia rwakafuridzira karate. Anonzi akaita basa rakakosha kudzivirira iyo yakakurumbira Kaitu neUakeia kukunda Humambo hweAbemama.
“Nakara” uye “Ruabou” (yakasvika ichibva kuNiutao, Tuvalu) yakapararira kumaodzanyemba kweGilberts, zvikurukuru muTamana neArorae. Vari kurwa masitayera: Ruabou anobatanidza kurwisana nemaoko nemaoko; Nakara anotarisisa mutsimba wenhambwe, kusvika pakuti zano rakakurumbira nderokudzivisa chero kushamwaridzana kwepedyo nenyanzvi yeNakara.
Mimhanzi, kuimba uye kutamba: kufamba uye zvipfeko
Mimhanzi ine mukurumbira yakarongedzerwa pakuimba nekurovana kwemuviri. Mukumira (Te Kaimatoa) kana hip (Te Buki) mitambo, bhokisi remapuranga rinorohwa nekwaya yechirume rinoburitsa kupuruzira kwakasimba; nhasi, kwaya iri kuonekwawo yakagara nayo kuperekedza gitareRungano urwu runosanganisira nziyo dzorudo, nziyo dzemakwikwi, nziyo dzechitendero, nziyo dzevana, nziyo dzokutsigira nyika, nziyo dzehondo, uye nziyo dzemuchato, pamwe chete nemitambo yetsvimbo inotaura ngano.
Chisimbiso cheKiribati chiri pamaoko akatambanudzwa uye kufamba kwemusoro kamwe kamwe, ichikwenya shiri inonzi frigate pamureza wenyika. Zvidimbu zvakawanda zvinotambwa zvakamira kana kugara, zvine nhanho dzakayerwa uye mafambisirwo anozunguzika; kunyemwerera—kwakawanda kwazvo mumahula emazuva ano—kunonzi hakuna kufanira, nokuti kutamba kuno, kupfuura zvose, kwaiva kwokutaura nyaya, unyanzvi, uye kutsungirira.
British colonization yakaunza waltz strains uye nhanho dzeScottish kuTarawa; kupfuuridza nguva, iyo twist (iwe tweeted), rock & roll uye mimhanzi yemazuva ano yakabatanidzwa. MuTamana neArorae, Tuvaluan fatele yakatsiva ruoia yekare, mumuitiro une chokuita nemishoni dzokutanga dzePolynesia. Samoan taupati, Tahitian tamure, hula yechiHawaiian, uye chiTongan lakalaka dzakadzikawo midzi.
Chipfeko chekutamba chakagadziridzwa: the korona Bhandi remaruva rinogona kuve rakashongedzwa nemarabhoni ane mavara; dzimwe nguva bhiza dzinoshamisira dzinopfekwa pamaoko, muhuro, uye muchiuno. Masiketi echikadzi anosanganisa machira emupunga nemasaga akadhayiwa emupunga, uye kana akavhara chipfuva, anozviita nemabhura akarukwa. Necklace uye zvishongo zvakagadzirwa nemateko uye mhodzi zvinopedzisa ensemble. Tichifunga nezvekushomeka kwezviridzwa, batere resorts to mabhokisi ealuminium ane mateti, magaba, zvanza nezvitambi zvetsoka.
The repertoire yakakura: KAWAWA (kuvhura kwakamira, kwakatangirwa necomic akeia), WANTARAWA (burlesque dance with warrior roots inotaura nezvekwakabva Tarawa), WANIBWANGA (kubva kuAbemama, nemaoko neminwe mudenderedzwa), KAMEI/KABUTI (chirume/chikadzi mukati memhuri yevatambi veKINOcourt) mitsara), KAIMATOA/KATEITEI (matemu akaenzana pane zvimwe zvitsuwa), BUKI (vakadzi chete, vane masiketi ehibiscus anotaridza chiuno), TIRERE (vaviri vane tumiti tupfupi vachiita dzungu), KARANGA (tsvimbo refu, kumira uye kufamba) uye TE KARUO/KABURE (kutamba paruoko yaibata).
Mukati meiyo yechinyakare Ruoia akateedzana coexist te kemai (akawanda echirume), te kabuti (yechikadzi) uye yakanyatso stylized musiyano weAbemama, te wa ni banga. Muna 1963, nyanzvi yezvemagariro evanhu Gerd Koch akatora kawawa, kamei, wan tarawa, kabuakaka uye bino muTabiteuea; zvakare akarekodha kamei muOnotoa uye tirere muNonouti, achienda yakakosha audiovisual archive kutamba kweKiribati.
Maneaba, hupenyu hwenharaunda uye kubika
Maneaba kana mwaneaba ndiwo moyo wemusha, imba huru yekusangana. Chivako chayo chine makona makona, chakavakwa nembiru uye denga remashizha, ibasa romukuru mukuru—kazhinji dura rezivo yetsika—nokuti kuvakwa kwayo kunoshevedza mudzimu. AntiInoshanda seimba yekuitira misangano, nzvimbo yekupemberera, yekudzidza, uye kazhinji senzvimbo yeruzhinji yakadzivirirwa nezuva.
Tafura yeKiribati yakatsigirwa nehove dzegungwa nekokonati. Bwabwai (Cyrtosperma merkusii) chirimwa chechiratidzo chezviitiko zvakakosha, uye hungwaru hwekubika hwakashandura muto uye pulp yepandanus necoconut palm kuita zvinonaka zvakaita se te karewe (muto mutsva), te kamaimai (coconut syrup), uye te tuae/te kabubu (pandan zvihwitsi nehupfu). Pashure pehondo, mupunga wakava musimbotiHove idzi dzinowanzo shandiswa mbishi sashimi-style ine muto, soya, kana vhiniga sosi, uye matinji echili nehanyanisi. Sechinyakare, makokonati nemakanje emadhaka zvinopihwa vanaamai vanoyamwisa kuti "vasimbise" mukaka wavo.
Nzanga, chitendero nedzidzo
Machechi anoita basa rakakosha redzidzo nemagariro: anotenderera chikamu che43% chedzidzo yevadiki nenzvimbo dzekuchengeta uye zvikoro zvesekondari zvakati wandei. Muzvikoro zvepamusoro zvesekondari, maKatorike neKUCs vanotsigira chikamu chikuru chekupihwa. Sistimu yechikoro yakarongwa kuva preschool (1-5 makore), yepuraimari (6–11), yepasi sekondari (12–14), uye sekondari yevakuru (15–18). Zvikoro zveveruzhinji zvinosanganisira King George V naElaine Bernacchi, Tabiteuea North SSS, uye Melaengi Tabai. Pamusoro pe, Betio Marine Training Center, Institute of Technology, Fisheries Training Center, Chikoro cheNursing, Police Academy uye Teachers 'College, pamwe chete neYunivhesiti yeSouth Pacific kambasi muTeaoraereke.
Hurumende, kururamisira uye hupenyu hwezvematongerwo enyika
Kiribati inyika yemutungamiri wenyika yeparamende. Mutungamiri, Beretitenti, anotungamira bazi repamusoro; Bazi remutemo rakaiswa mu Maneaba ndiMaungatabu (45 zvigaro, 44 vakasarudzwa pamwe nenhume imwe kubva munharaunda yeBanaba muRabi, Fiji). Bumbiro remutemo ra1979 rinotonga sangano rehurumende.
Dare redzimhosva rinoumbwa neDare Repamusorosoro (Dare Repamusorosoro), Dare Repamusorosoro, uye matare emamejasitiriti ematunhu (mayuniti makumi maviri nemana, akatanga aine vatongi vatatu, akagadzwa neChisungo cha1977). Vatongi veDare Repamusorosoro vanodomwa neM utungamiriri weNyika maererano nemazano eHurumende uye nekutaurirana nevashandi vehurumende; zvinodiwa pakudzingwa basa kusakwanisa kana kusazvibataNhoroondo, pakati pa1877 na1962 Mutongi Mukuru weFiji aive Chief Judicial Commissioner weWestern Pacific.
Muna 2022, dambudziko remasangano rakatanga: Mutongi David Lambourne akamiswa muna Chivabvu; Mutongi Mukuru Bill Hastings akamiswa basa musi waChikumi 30. Mushure mekunge mitongo yawana kudzoka kwaLambourne kuhofisi kusingaenderane nemutemo, hurumende yakaedza kumudzinga musi wa11 Nyamavhuvhu, zvichipesana nemutongo wakapihwa neDare Rokukwidzwa. Pakashorwa pasi rose, uye muna Gumiguru, hurumende yakagadza Tetiro Semilota mutungamiri wenguva pfupi weDare Repamusorosoro, mutongo wakamutsa gakava pamusoro pekuzvimiririra kwematare uye kunetsana kwezvido.
Sarudzo dzinoitwa makore mana oga oga (kana kuti nokukurumidza kana vhoti yekushaya chivimbo ikabudirira). Hurongwa hwebato hwakasununguka uye husina kurongeka; Vamiriri veparamende vanowanzovhota zvichienderana nezvido zvenhengo dzavo. Muna 2015–2016, mubatanidzwa wePillars of Truth wakakunda ruzhinji rweparamende. Pamberi pekunze, Kiribati inochengetedza hukama neAustralia, New Zealand, neJapan (vanopa vakuru), uye, muna 2019, yakagadzirisa hukama neChina, kuparadzana neTaiwan.
SeNyika Idiki Inosimudzira Chitsuwa, Kiribati inhengo yeAOSIS uye yanga ichibatanidzwa zvakanyanya mukudyidzana kwemamiriro ekunze: yakapinda muClimate Vulnerability Forum (2009), yakasimudzira Tarawa Climate Change Conference (2010) kuunza zvigaro pedyo pamwe chete tichitarisa COP16, uye yakawana nzvimbo muFiji - inenge 20 km² - senzira inogona kuitika ye "external" adaptation.
Zvakatipoteredza, mamiriro ekunze uye kushanduka kwemamiriro ekunze
Mamiriro ekunze ari tropical oceanic, inopisa uye ine mwando, ine mhepo dzekuchamhembe kwakadziva kumabvazuva kubva Kubvumbi kusvika Gumiguru uye kumadokero kune mhepo inonaya kubva muna Mbudzi kusvika Kubvumbi. Mwaka wemvura (te Auu-Meang) ndiwo usina kugadzikana; madutu haawanzo kuumba paequator, kunyangwe migumisiro yaro iri kure inogona kukonzera kukuvara, sezvakaitika neCyclone Pam muna 2015.
Kunaya kwemvura kunosiyana: ingangoita 3000 mm pagore kuchamhembe uye kutenderedza 500 mm kumaodzanyemba kweGilberts. Nguva dzekusanaya kwemvura kwenguva refu dzakanyorwa. Muna 1999, zvitsuwa zviviri zvisina vanhu (Tebua Tarawa neAbanuea) zvakanyura; paKiritimati, mwero wegungwa unonzi wakakwira zvishoma 50 mm pakati pa1972 na2022IPCC mapurojekiti akapoteredza 50 cm ne2100. The Pacific Decadal Oscillation modulates El Niño/La Niña, inokanganisa perigean spring tides nemafashamo emunharaunda.
Zvidzidzo zveGeomorphological (Webb naKench, 2010) zvinoratidza kuti zvitsuwa zvemumadhorobha zvakaita seBetio, Bairiki neNanikai. vakawana nzvimbo yepamusoro muurongwa, kunyange husiri muhurefu, saka kusadzivirirwa nemafashamo kunopfuurira. Resilience inoenderana nekukura kwemakorari, kutyisidzirwa neacidification uye kupararira kwakapararira episodhi munharaunda.
Kugadzirisa kuri kufambira mberi neKiribati Adaptation Programme (KAP): kutonga kwemvura paTarawa, kudyarazve mangrove, kuchengetedzwa kwezvivakwa, kuteedzerwa kwemutemo kubva mukukukurwa kwevhu, uye kuronga kwekugara. Matanho akasimudzirwa zvakare kuchengetedza chikafu kutarisana nesalinization, kusanaya kwemvura, uye kuredza hove. Nezvekusvibiswa kwepurasitiki, iyo Environmental and Conservation Division iri kusimudzira mitemo yemumba nekudyidzana kwemarudzi akawanda, kutora chikamu muchibvumirano chepasi rose chepurasitiki.
Economy, zvekufambisa uye kutaurirana
Zvinhu zvakasikwa zvishoma: Banaba phosphate yakapera simba risati rawana rusununguko; copra yakaisa mwero wekutengesa kunze kwenyika, uye kudzikira kwayo kwakatungamira kutsigirwa nemari (semuenzaniso, chikwereti cheADB muma1990). Huremu hwerubatsiro rwepasi rose (kunyanya kubva United Kingdom, Australia neJapan) yave yakakwirira. Dhora reAustralia (AUD) rinoshandiswa—dhora reKiribati rinogara pamwe chete—; mu2025, 1 AUD ≈ 0,66 USD. Muna 2000, zvikamu zvaimiririra chikamu che8,9% chekurima, 24,2% indasitiri, uye 66,8% masevhisi; yakananga tourism mari yakaderera.
Iyo nzira yemigwagwa inosvika 670 km (ine zvikamu zvakarongwa paSouth Tarawa). Zviteshi zvakadai seBetio neKanton zvinoshanda nechikepe chemahombekombe; boka reKiribati JMR rinoshandisa Coral Sea Shipping Line (zvikepe zvitatu). Ndege mbiri dzenyika dzinoshanda mumhepo-Air Kiribati uye Coral Sun Airways- batanidza maGilberts kubva kuBonriki; Fiji Airways inobatanidza Nadi neBonriki neCassidy (Kiritimati). Bonriki inovandudza maperimita uye chengetedzo zvinoenderana neIATA zviyero.
Panyaya yezvenhau, terevhizheni yeruzhinji yakaguma muna 2012; redhiyo yenyika — na1440 AM — inosvika munyika yose nemabhureti emuno neBBC. Mapepanhau anosanganisira Te Uekara (hurumende), Te Mauri (KUC), Kiribati Independent (kubva kuAuckland), uye Kiribati Newstar yeChirungu. Satellite yekubatanidza Kacific1 Broadband inogoneswa muGilbert (isiri kuvhara Phoenix neMutsetse), uye tambo yeSouthern Cross NEXT inowedzera bazi kuKiritimati. Iyo Eastern Micronesia cable project yakatangwa patsva nerutsigiro kubva kuUS, Japan, neAustralia, uye Kiribati iri pakati pekutanga kugamuchira internet inomhanyisa kuburikidza Starlink muPacific.
Zvinetso zvevanhu, hutano nemagariro
Nepasi diki rinogarwa, kuwanda kwevanhu kwakakwira, Betio inosimbisa. Demographic mosaic inoumbwa zvakanyanya nevagari vezvitsuwa (kutenderera 98%). Indekisi yebudiriro yemunhu ndeyeavhareji (HDI 0,644 muna 2023). Kugara mumaguta, hutsanana hushoma, uye kusasimba kwe“lenzi” yemvura yakachena kunowedzera njodzi dzeutano.
Kiribati ine kushushikana kwehuwandu hwekuputa (54-57%), ine "mararamiro ezvirwere" senge. Type 2 chirwere cheshuga uye kuwedzera kwekudimburwa maoko. Hupenyu hunotarisirwa kutenderera makore makumi matanhatu nemasere; kufa kwevacheche kwakaderedzwa nerutsigiro rwavanachiremba vekuCuba, kunyange hazvo uwandu hwakakosha huchiri kutaurwa. Tuberculosis inopfuurira (≈365/100.000). Mwaka wekusanaya kwemvura wakareba waita kuti kucherwe mamwe matsime, kutanga utachiona hwemvuraSekureva kweHRMI, nyika iri pazasi kugona kwayo muhutano hwekubereka.
Zvisikwa, maruva nemhuka
Miti inotambura nevhu re calcareous uye saline: yakawanda mikokonati, miti yepandanus, nemiti yemichero yechingwaMuGilbert, mamwe 83 zvirimwa zveko uye zvinopfuura 300 zvinomera zvakasumwa zvakanyorwa; muMutsetse nePhoenix, nhamba dzakafanana dziriko, dzisina mhando dzezvirimwa. Zvirimwa zvinonyanyozivikanwa, kuwedzera kune babai, zvinosanganisira Chinese cabbage, squash, tomato, watermelon, uye cucumber. Vanopfuura 80% yevagari vari kuita zvekurima kana kubata hove.
Mugungwa, pakati pe600 ne800 marudzi ehove uye akakomberedza mazana maviri emakorari anogarisana nemakarustaceans akasiyana. Kuredza kwakanangana neskipjack uye yellowfin tuna, pamwe nehove dzinobhururuka. Algae (Eucheuma alvarezii neE. spinosum) yakarimwa kubvira 1977, ichikwikwidzana nekukohwewa. black-lipped pearl oyster uye shellfish. Panyika, imbwa, katsi, nemakonzo zvinosumwa; the Bokikokiko (Acrocephalus aequinoctialis) ishiri inogara kuKiritimati. Mapaketi embwa haana kujairika kuSouth Tarawa.
Mutambo uye hupenyu hwezuva nezuva
Nyika yakambokwikwidza mumakwikwi eCommonwealth Games neOlympic Games kubvira 2004. Mufaro wekutanga wakauya Ndarama yaDavid Katoatau (weightlifting, 105 kg) muGlasgow 2014. Bhora ndiye mambo wemitambo; Chikwata chenyika, inhengo yeOFC, haina hukama neFIFA uye yatamba mitambo gumi (ese paPacific Games). Bairiki National Stadium uye Betio pitch ndidzo nzvimbo dzinonyanya kuzivikanwa.
Kutaura zvakanyanya, Kiribati inosanganisira nhoroondo yegungwa, hunyanzvi hwekugadzira-iyo coconut fiber armor uye pufferfish helmets - dhanzi risingakanganisike, uye hupenyu hwenharaunda hwakavakirwa pamaneaba. Dambudziko nderekuchengetedza kuzivikanwa, kusimba uye kugara zvakanaka pamaatoll akadzikira, kuchengetedza mvura, mahombekombe, uye tsika, uku uchitarisira kuvhurika kune nyika uye kukosha kuri kukura kwehunyanzvi uye kushandira pamwe kwenyika.
